Jean Verdon PrzyjemnoĹci Ĺredniowiecza

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

(widzieliśmy w części pierwszej, że Kościół wtrącał się nawet w szczegółowe opisy rozmaitych
typów rozkoszy) dla takiej rozkoszy nie ma zbyt wiele pobłażania. Jeśli jednak przyjemność - jak
podpowiada doświadczenie - potrzebna jest każdemu do życia niczym powietrze, to czy ludzie
średniowiecza zdolni są ją odrzucić?
Część druga
Kościół i odrzucenie przyjemności
Duchowni i seksualność
Bądzcie płodni i rozmnażajcie się. To przykazanie nakłania ludzi do prokreacji. Jak już
widzieliśmy. Kościół - zgodnie z tą logiką - potępia czyny przeciwko naturze, jednakże
seksualności w ramach małżeństwa nie powinien się sprzeciwiać. Czy jednak stosunkom płciowym
może towarzyszyć przyjemność?
yR�DAA
W Biblii szuka się uzasadnienia dla potępienia większości praktyk seksualnych. Już Jan
przeciwstawia ducha ciału. Duch daje życie; ciało na nic się nie przyda . Zwięty Paweł pisze: On
to zesłał Syna swego w ciele podobnym do ciała grzesznego i dla [usunięcia] grzechu wydał w tym
ciele wyrok potępiający grzech [...]. Dążność bowiem ciała prowadzi do śmierci, dążność zaś
Ducha - do życia i pokoju. A to dlatego, że dążność ciała wroga jest Bogu, nie podporządkowuje
się bowiem Prawu Bożemu, ani nawet nie jest do tego zdolna. A ci, którzy żyją według ciała. Bogu
podobać się nie mogą. Na początku VII wieku papież Grzegorz Wielki wyraża się jeszcze jaśniej:
Czymże jest siarka, jeśli nie pożywieniem dla ognia? Czymże karmi się ogień, jeśli wydziela tak
silny odór? Czymże jest więc dla nas siarka, jeśli nie grzechem ciała?
Biblia nie jest jednak zbiorem tekstów na temat prześladowania seksu. To prawda, że w Księdze
Kapłańskiej znajdziemy cały rozdział poświęcony nieczystościom seksualnym - i to nie tylko
chorobie zakaznej, jaką jest rzeżączka, ale zwykłemu wyciekowi nasienia u mężczyzn lub
miesiączce u kobiet. W rzeczy samej, wszystko co dotyczy płodności i rozmnażania, wiąże się z
tajemnicą i sacrum. W innym rozdziale mowa jest o związku małżeńskim: potępione zostają
nagość, kazirodztwo, homoseksualizm, zoofilia, stosunek podczas miesiączki i sodomia. Każdy,
kto czyni jedną z tych obrzydliwości, wszyscy, którzy je czynią, będą wyłączeni spośród swojego
ludu. Antyfeministyczny wydzwięk ma Mądrość Syracha: Początek grzechu przez kobietę i
przez nią też wszyscy umieramy.
Wszelako Pieśń nad Pieśniami głosi pochwałę miłości małżeńskiej i czyni to niekiedy w sposób
bardzo erotyczny:
O jak piękna jesteś, jakże wdzięczna,
umiłowana, pełna rozkoszy!
Postać twoja wysmukła jak palma,
a piersi twe jak grona winne.
Rzekłem: wespnę się na palmę,
pochwycę gałązki jej owocem brzemienne.
Tak! Piersi twe niech mi będą jako grona winne,
a tchnienie twe jak zapach jabłek.
Usta twoje jak wino wyborne [...]
Tak oto wyrażona zostaje w tym poemacie wzajemna miłość Ukochanej i Ukochanego, którzy
łączą się i rozdzielają, poszukują i znajdują. Tę zadziwiającą księgę mędrcy żydowscy czytali jako
alegorię: miłość Boga do Izraela i ludu do swego Boga przywodzi na myśl miłość między
małżonkami. Za nimi poszli najdawniejsi autorzy chrześcijańscy, którzy jednak w Pieśni nad
Pieśniami widzieli alegorię zaślubin Chrystusa z Kościołem. W XII wieku, w czasach miłości
dworskiej, kiedy to Pieśń nad Pieśniami jest najczęściej komentowaną księgą Starego Testamentu,
święty Bernard przypomina, że interpretować ją można jedynie jako poemat o miłości duchowej.
W Nowym Testamencie Ewangelie rzadko dotykają spraw związanych z seksem. Głoszą pochwałę
małżeństwa - związku trwałego i monogamicznego - stąd potępienie cudzołóstwa. Słyszeliście, że
powiedziano: Nie cudzołóż! A Ja wam powiadam: Każdy, kto pożądliwie patrzy na kobietę, już się
w swoim sercu dopuścił z nią cudzołóstwa - czytamy u Mateusza. Ewangeliści utożsamiają
rozejście się małżonków z cudzołóstwem. Zwięty Aukasz: ,,Każdy, kto oddala swoją żonę, a bierze
inną, popełnia cudzołóstwo; i kto oddaloną przez męża bierze za żonę, popełnia cudzołóstwo.
Matka Jezusa jest dziewicą, a sam Chrystus - kawalerem.
Argumentów przeciwko kobiecie i małżeństwu średniowiecze szukało przede wszystkim w listach
świętego Pawła. Kiedy apostoł mówi o ciele, to ma oczywiście na myśli naturę ludzką. Ciało jest
dlań wszakże głównym zródłem grzechu. Małżeństwo zaś jest ostatecznością. [...] dobrze jest [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podstrony