Janusz_Mucha]_Socjologia_jako_krytyka_spoĹeczna_torrenty.org

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

wało mające miejsce w Massachusetts w latach 1786 - 1787 pow�
stanie zadłużonych farmerów i rzemieślników. Wzmocniło ono
obawy przed rządem tłumów". Choć pózniej, w 1801 roku, pre�
zydentem został agrarysta, Jefferson, rozwój kapitalizmu i wiel�
kiego przemysłu zaszedł za daleko. Instytucje amerykańskie
ukształtowane więc zostały przez federalistów. Demokratyczni
agraryści z ich oświeceniową wiarą w człowieka i ideałem mo�
ralnym wpłynęli natomiast na treść dominującej w Ameryce
ideologii (por. np. Graff 1964; Martindale 1976: 122 - 123).
Problemy, o których mowa, nie zniknęły w ciągu XIX wieku.
Dyskusje nad nimi przejawiały się w amerykańskiej myśli oświe�
ceniowej i pózniejszej, wpływając na amerykańską filozofię spo�
łeczną następnych dekad, a także na socjologię amerykańską, któ�
rej podstawy uformowały się między rokiem 1870 a 1905. Był
to okres masowej imigracji do USA, ale równocześnie okres
zmian wewnętrznych. Dynamiczny kapitalizm powodował rozwój
industrializujących się miast, szybkie przechodzenie ludności ze
wsi do miast, polaryzację społeczną: ubożenie szerokich rzesz
robotników i farmerów oraz koncentrację bogactwa i władzy
ekonomicznej kapitalistów Północnego Wschodu (por. Williams
1976: 82). Granica" powoli zanikała kontynent został w ca�
łości zdobyty. Amerykanie i instytucje amerykańskie kształtu�
jące się, według hipotezy Fredericka Jacksona Turnera, pod wpły�
wem sąsiedztwa wolnego" i dziewiczego kraju wielkiej przy�
gody i szansy (por. Turner 1961), musieli się zmienić. W poszu�
kiwaniu lepszych warunków życia nie można było już przeć na
Zachód. Idea bezwzględnej walki o byt, a wraz z nią darwinizm
społeczny powoli przestawały dominować w myśli politycznej
i społecznej. Industrializacja, urbanizacja, slumsy, przestępczość
domagały się nowej interpretacji. Zadaniem intelektualistów stało
55
się stosowanie ich wiedzy do spokojnej analizy i naprawy coraz
wyrazniejszego zła społecznego (por. Shaskolsky 1970: 10 - 1'2).
Społeczny ruch reform i nauki społeczne rozwijające się mię�
dzy wojną domową a I wojną światową były blizniaczymi dzieć�
mi tego samego ojca: wspomnianych zmian społecznych. Były
one praktyczną i teoretyczną reakcją na te same zagadnienia.
W sumie złożyły się na tak zwaną Erę Postępu.
Ruch reform tego okresu to przede wszystkim zakorzeniony
w agraryzmie populizm. Pojawił się on w latach dziewięćdzie�
siątych XIX wieku. Wyrósł jako protest przeciwko społecznym
konsekwencjom dynamicznej industrializacji. Kulminacyjny punkt
tego ruchu to dno depresji w roku 1893, praktyczny początek
końca to rok 1898. Podobnie jak kiedyś agraryzm, tak populizm
nie zniknął nigdy jako ideologia. Skończył się tylko jako ruch
polityczny.
Zakończenie wojny domowej przyniosło szybki rozwój rol�
nictwa. Ceny produktów spadały, zyski farmerów były jednak
na ogół stabilne produkcja przecież rosła. Inaczej było tylko
na Południu i Zachodzie. Gorsze warunki naturalne uprawy zie�
mi powodowały straty, zadłużenie farmerów. Tu właśnie popu�
lizm rozwinął się najsilniej. W latach siedemdziesiątych w sta�
nach Teksas i Arkansas zaczęły się formować pierwsze lokalne
stowarzyszenia farmerów. Dość szybko zorganizowano Southern
Alliance, a potem, w 1880 roku Northwestern Alliance. W la�
tach osiemdziesiątych organizacje te skupiały już ponad milion
członków. W roku 1889 obradujące w Saint Louis równoległe
konwencje obu stowarzyszeń przyjęły wspólną deklarację o ko�
nieczności likwidacji przywilejów państwowych dla przemysłu,
o konieczności przejęcia przez państwo kolei, o konieczności no�
wej polityki monetarnej. Z uwagi na wybory roku 1890 utwo�
rzono w kilku stanach wiele partii. Ich dość poważny sukces
wyborczy spowodował utworzenie w roku 1892, na konwencji
w Omaha People's Party. Głównym jej hasłem wyborczym
było domaganie się możliwości bicia srebrnego pieniądza, a tym
samym przełamanie monopolu monetarnego zindustrializowanego
Wschodu. W 18&6 roku program ten podjęła Partia Demokra�
tyczna, pozbawiając populistów ważnego atutu. Prosperity, której
56
początek stanowił rok 1897, przyniosła upadek nowej partii.
Bardzo długo nie myślano już w Ameryce o założeniu trzeciej
partii o zasięgu ogólnokrajowym, ale ideały decentralizacji, de�
mokracji, uznanie szczególnego znaczenia farmerów dla kraju
przetrwały (por. Glad 1976: 364-366).
W Erze Postępu ważną rolę odegrać miała socjologia. Była
ona rezultatem zlania się dążenia ku reformom społecznym
i uwielbienia nauki" (Williams 1976: 78). Koniec XIX wieku był
w Ameryce okresem wspomnianych ważnych sporów ideologicz�
nych. Konserwatyści" związani z przemysłem i bankami Wschod�
niego Wybrzeża uważali, że status quo umożliwia w zasadzie
realizację podstawowych wartości amerykańskich, radykałowie" [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podstrony