Ratzinger Joseph, KoĹciĂłĹ. WspĂłlnota w drodze

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

1
też zawsze umieszczać we wzajemnej relacji '. Wiele tez
le monastycznej św. Bazylego. Możemy tam przeczytać:
nie do przyjęcia, odnoszących się do problemu sumienia,
Miłość Boga nie zależy od dyscypliny narzuconej nam
w moim odczuciu wynika z tego, że zapomina się albo
z zewnątrz, lecz jest w zasadniczy sposób w nas wpisana
0 rozróżnieniu, albo o współzależności tych dwóch ele�
jako zdolność i potrzeba naszej rozumnej natury". Bazy�
mentów. Zasadniczy nurt scholastyki wyrażał dwa po�
li, ukuwszy wyrażenie, które pózniej nabrało wielkiego
ziomy sumienia za pomocą łacińskich pojęć - synteresis
znaczenia w mistyce średniowiecznej, mówi o iskrze
1 conscientia. Termin synteresis przeniknął do średnio-
Por. E. von Ranka, Plato Chrhtianus, Einsiedeln 1964, s. 315-
Krótką syntezę średniowiecznej koncepcji sumienia przedsta�
-351, w szczególności s. 320nn.
wia H. Reiner, dz. cyt., s. 582nn.
169
168
KOZCI�A - WSP�LNOTA W DRODZE VI. SUMIENIE A PRAWDA
Bożej miłości, która została ukryta w naszym wnętrzu'"". okoliczności, jeśli tylko nie jest wewnętrznie zamknięty
W duchu teologii Janowej naucza on, że miłość polega na w sobie, jest zdolny rozpoznać w swoim sercu jej echo.
zachowywaniu przykazań, a co za tym idzie, że iskra miło� Zauważa on wówczas: To jest to, do czego skłania mnie
ści, zapalona w nas przez Stwórcę, oznacza, co następuje: moja natura i to, czego ona szuka!".
Otrzymaliśmy w naszym wnętrzu pierwotną zdolność
Na tej anamnezie, pamięci Stwórcy, która utożsamia
i gotowość do wypełniania wszystkich Bożych przyka�
się z samym fundamentem naszej egzystencji, opiera się
zań... Nie są one czymś narzuconym nam z zewnątrz".
możliwość i prawo do misji. Ewangelia może, a wręcz po�
Jest to ta sama myśl, którą głosił św. Augustyn, sprowa�
winna być głoszona poganom, gdyż oni sami, w swoich
dzając ją do samej istoty: W wypowiadanych przez nas
sercach, jej wyczekują (por. Iz 42,4). Misja bowiem znajdu�
sądach niemożliwe byłoby stwierdzenie, że jedna rzecz
je swoje uzasadnienie, jeśli jej adresaci, w wyniku spotka�
jest lepsza od drugiej, gdyby nie została w nas odciśnięta
nia ze słowem ewangelii, wyznają: To jest właśnie to, na
15
podstawowa znajomość dobra" .
co czekałem". Dlatego Paweł może powiedzieć, że poganie
Oznacza to, że pierwszy, by się tak wyrazić, ontolo- są Prawem sami dla siebie, nie w znaczeniu współczesnej
giczny poziom fenomenu sumienia polega na tym, że zo� i liberalnej idei autonomii, która wyklucza wszelką trans�
stało w nas zaszczepione coś na podobieństwo pierwotnej cendencję podmiotu, lecz w znacznie głębszym znaczeniu,
pamięci dobra i prawdy (te dwie rzeczywistości są ze sobą że nic do mnie nie należy w tak niewielkim stopniu, jak
nieodłącznie związane); że istnieje wewnętrzne dążenie moje własne ja", że moje ja" jest miejscem najpełniej�
istoty ludzkiej, stworzonej na obraz Boży, ku temu, co jest szego zwycięstwa nad samym sobą i kontaktu z Tym, od
zgodne z Bożym zamysłem. Od początku swojego istnie� którego pochodzę i ku któremu zmierzam. W tych sło�
nia istota ludzka odczuwa harmonię z niektórymi rzecza� wach Paweł wyraża swoje osobiste doświadczenie misjo�
mi, z innymi zaś dysharmonie. Owa anamneza, pamięć narza wśród pogan, doświadczenie, które już wcześniej
(przypomnienie) początku, wynikająca z faktu, że nasz było udziałem Izraela w stosunku to tzw. bojących się
byt ukształtowany jest na obraz Boży, nic jest jakąś wiedzą Pana". Izrael mógł doświadczać w świecie pogańskim tego,
już z góry ujętą w pojęcia, swoistą szkatułą", której za� co znajdowało swoje potwierdzenie w przypadku głosicie�
wartość tylko czeka, by ją wydobyć na zewnątrz. Jest ona li Jezusa Chrystusa: ich przepowiadanie odpowiadało na
- jeśli można tak powiedzieć - wewnętrznym zmysłem, oczekiwania słuchających. Wychodziło ono naprzeciw
zdolnością rozeznania, tak, że ten, od kogo wymagają tego uprzedzającej podstawowej wiedzy na temat istotnych nie�
zmiennych elementów woli Bożej, która została zapisana
w przykazaniach, którą jednak można znalezć we wszyst�
4
Regulae fusius tractatae, Rcsp. 2,1; PG 31,908.
kich kulturach. Owa podstawowa wiedza rozwija się
15
De Trinitate, VIII, .3,4; PL 42,949.
170 171
KOZCI�A - WSP�LNOTA W DRODZE
VI. SUMIENIE A PRAWDA
w sposób tym bardziej oczywisty, im mniejsza jest samo�
aby stać się świadomą siebie. Ale owo z zewnątrz" nie
wola władzy ingerującej w kulturę, by wypaczyć tę pier�
jest wcale czymś przeciwstawnym, a raczej przyporządko�
wotną świadomość. Im bardziej człowiek żyje w bojazni
wanym anamnezie: pełni ono funkcję majeutyczną, nie
Bożej" - zob. historia setnika Korneliusza (zwłaszcza Dz
narzuca jej niczego, ale prowadzi do realizacji tego, co dla
10,34) - tym konkretniej sza i wyrazistsza staje się owa
niej właściwe, czyli jej szczególnej wewnętrznej otwartości
anamneza.
na prawdę. Gdy mówi się o wierze i o Kościele, których
promień, wychodząc od odkupieńczego Logosu, rozsze�
Sięgnijmy jeszcze do myśli św. Bazylego: miłość Boża,
rza się poza dar stworzenia, powinniśmy jednak liczyć się
która znajduje swój konkretny wyraz w przykazaniach,
z wymiarem jeszcze szerszym, który rozwinięty został
nie jest nam narzucana z zewnątrz - podkreśla ten ojciec
przede wszystkim w pismach św. Jana Apostoła. Jan uka�
Kościoła - lecz została uprzednio wlana w nasze serca.
zuje anamnezę nowego my", w którym uczestniczymy
Zw. Augustyn zaś stwierdza, że została w nas odciśnięta
przez włączenie w Chrystusa (jedno Ciało, czyli jedno ja"
świadomość dobra. Wychodząc od tego, jesteśmy teraz
z Nim). Uczniowie wspominając, zrozumieli, jak czytamy
w stanie właściwie zrozumieć cytowany wcześniej toast
w różnych urywkach ewangelii. Pierwsze spotkanie z Jezu�
Newmana, wznoszony najpierw za sumienie, a potem
sem przyniosło im to, co teraz wszystkie pokolenia otrzy�
za papieża. Papież nie może narzucać wierzącym jakichś
mują przez swoje podstawowe spotkanie z Panem w chrzcie
nakazów tylko dlatego, że tego chce albo że uważa to za
i w Eucharystii - nową anamnezę wiary, która analogicz�
pożyteczne. Tego rodzaju nowoczesna i wolontarystyczna
nie do anamnezy stworzenia rozwija się przez stały dialog
koncepcja autorytetu może jedynie zniekształcać praw�
między wnętrzem i zewnętrznością. W przeciwieństwie
dziwe teologiczne znaczenie papiestwa. W ten sposób
do roszczenia gnostyckich uczonych, którzy chcieli prze�
prawdziwa natura posługi Piotrowej stała się we współcze�
konać wiernych, że ich prostoduszna wiara powinna być
snej epoce całkowicie niezrozumiała właśnie dlatego, że
rozumiana i stosowana w całkiem inny sposób, Jan mógł
w tej perspektywie mentalnej można myśleć o autorytecie, [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podstrony